Popękane fugi – przyczyny usterki i jak je naprawić?

Okładzina ceramiczna stosowana podczas remontu i usługi wykończenia pod klucz łazienki czy też innych wnętrz jest materiałem estetycznym, trwałym i higienicznym, jednak cechy owego produktu oraz podłoża stanowiącego element konstrukcyjny substancji budynku powodują, że płytek nie można układać na styk, niezbędne jest wytworzenie szczelin pełniących rolę dylatacji, szczelin kompensujących „pracę” zarówno okładziny ceramicznej jak i podłoża.
Szczeliny / spoiny międzypłytkowe wypełnia się zaprawą fugową, zazwyczaj cementową, i jest to najsłabszy punk opłytkowanej powierzchni, fugi są podatne na rozmaite uszkodzenia; od utraty koloru po pękanie i wykruszanie się, pojawienie się tych ostatnich problemów to nie tylko kwestia obniżenia estetyki wnętrza, otóż nieciągłość struktury spoin, szczególnie w miejscach mokrych (prysznic, wanna), nie wspominając o tarasie, generuje prawdopodobieństwo penetrowania / przedostawania się wody pod płytki, zaś zawilgocenie zaprawy klejowej i podłoża skutkować może odspojeniem się płytek, na zewnątrz zaś, jest to raczej pewnik po przejściu płytek z wykruszoną fugą przez sezon jesień / zima / wiosna.

Naprawiamy usterkę.

Zanim podejmie się działania naprawcze, należy ustalić przyczynę powstania problemu oraz określić stopień uszkodzeń, po to, aby renowacja doprowadziła spoiny do właściwych parametrów technicznych, nie pomijając sfery estetycznej, zaś naprawa i rozwiązanie problemu nie były na krótko.

Cóż najczęściej może być powodem zaistnienia uszkodzenia?

• materiał użyty do spoinowania (przeterminowany albo np. przechowywany w niewłaściwych warunkach temperatury) – sprawa trudna do zidentyfikowania
• nieprawidłowe wykonanie fugowania czy też układania płytek, drugi element może uniemożliwić efektywną, trwałą poprawę tylko poprzez wymianę fugi
• złe wykonstruowanie przez firmę budowlaną / remontową elementu budynku (posadzka, ściana działowa, przepierzenie z płyt g-k, zabudowa g-k, np. stelaża podtynkowego wc), na którym położono płytki albo nieprawidłowe przygotowanie podłoża pod układanie płytek, również i te przypadki mogą uniemożliwić efektywną, trwałą poprawę tylko poprzez wymianę fugi

Jaką przyjmujemy metodę działań i na co należy zwracać uwagę?

• Zaczynamy od szczegółowych oględzin okładziny ceramicznej, należy zlokalizować spękania oraz ich przebieg, ustalić czy wykazują jakąś prawidłowość, tj. czy znajdują się w narożnikach czy też wzdłuż spoin na powierzchniach płaskich, następnie w miejscach zlokalizowanych spękań należy sprawdzić czy płytki nie uległy odspojeniu, wystarczy opukać je np. rękojeścią śrubokręta, jeśli wydadzą głuchy odgłos, wymiana fugi bez naprawy odspojonej płytki jest bezcelowa, płytek natomiast absolutnie nie trzeba wymieniać, co nierzadko skończyłoby się częściowym albo generalnym remontem np. wnętrza łazienki, do efektywnej naprawy głuchych / odspojonych płytek służy sprawdzony i skuteczny preparat do iniekcji podpłytkowej, Soprodur firmy Sopro, z powodzeniem stosowany przez wielu wykonawców z Poznania od wykończenia mieszkań pod klucz.
• Częstą przyczyną powstania spękań zaprawy fugowej na podłodze są naprężenia przechodzące ze stropu, na którym to nie bez powodu podczas wylewania posadzki wykonano dylatacje pośrednie, teoretycznie linie owych dylatacji powinny być przeniesione na warstwę okładziny ceramicznej, co jednak może burzyć ideę estetycznego wykończenia wnętrza mieszkania, nie zawsze uda się „wpasować” linię szczeliny międzypłytkowej nad linią dylatacji biegnącą w posadzce, tyleż przed wykończeniem podłogi płytkami, w ramach usługi remontowej co większych połaci posadzki, szczególnie z zastosowaniem płytek wielkoformatowych, należy przedsięwziąć odpowiednie działania technologiczne, tutaj firma Atlas ma gotowy produkt, tj. matę wtapianą w warstwę kleju rozpływnego, która ma skompensować naprężenia występujące w posadzce, ale rzadko który poznański płytkarz tę metodę stosuje, raz, że mata tania nie jest, a po drugie wzrasta koszt usługi remontowej i wykończenia pod klucz wnętrz mieszkania, domu, z drugiej strony powiedzenie; „kto tanio płaci, dwa razy płaci” może w sytuacjach niestosowania właściwej technologii okazać się w pełni aktualne.
• Kwestia dylatacji w posadzce to jedno, ponadto technologicznie przyjmuje się, że właściwie opłytkowana posadzka powinna być zdylatowana na polach technologicznych wewnątrz pomieszczeń do max. 35 m2, natomiast na zewnątrz zaledwie do ok. 9 m2, jakkolwiek sprawę pól technologicznych traktować należy umownie i indywidualnie, gdyż im większy format płytki, tym szczelin pełniących rolę dylatacji, wypełnionych fugą, liniowo będzie mniej, w zaprawie fugowej wystąpią większe naprężenia niż w opcji układania płytek mniejszego formatu.
• Układanie płytek przez firmę remontową na zbyt dużych polach, bez wykonania dylatacji pośrednich niesie za sobą wysokie ryzyko pękania nie tylko fugi, ale też samych płytek, w takiej okoliczności spoiny wypełnione fugą nie będą wstanie skompensować odkształceń powstających między płytką, klejem oraz podłożem, jeśli brak dylatacji okaże się przyczyną spękań fugi, należy ją wykonać poprzez właściwe wyznaczenie pól technologicznych, będzie to dokładne usunięcie fugi i wypełnienie szczeliny materiałem trwale elastycznym, czyli silikonem, względnie poliuretanem uszczelniającym, silikon należy właściwie wyprofilować, tak aby nie wypełniał całej szczeliny, stosując sznur dylatacyjny.
• Powodem dla pękania i kruszenia się fugi w narożnikach ściana/podłoga może być „siadanie” posadzki, uwidacznia się to poprzez powstanie ciągu rysy mającej szerokość od 1 mm, w ekstremalnych wypadkach nawet do 10 mm i więcej, przyczyną siadania posadzki w mieszkaniu deweloperskim gotowym do usługi wykończenia pod klucz zwykle będzie zastosowany za miękki styropian (nie posadzkowy a elewacyjny), natomiast na parterze domu jednorodzinnego może to być wadliwe ubicie podłoża pod ślepą posadzkę (nie strasząc nikogo, zdarzały się przypadki siadania posadzki, uwaga, aż do 4-5 cm, jako już kardynalny błąd firmy budowlanej, generujące konieczność wykonania remontu podłogi od nowa).
• Fuga może popękać na podłożu silnie rezonującym i zbyt mocno odkształcalnym, tutaj „złe” przykłady to; wadliwie wykonana konstrukcja ścianki działowej g-k czy też niestabilna podłoga na stropie drewnianym nieumiejętnie wyłożona płytą OSB.
• Należy wiedzieć, że fugi usuwa się metodą mechaniczną (dłutowanie skrobakami/rylcami, użycie szlifierko-wiertarki z przystawką i frezem, stosuje się również urządzenia wielofunkcyjne, np. Dremel Multi-Max), usuwanie fugi, prócz tego, że jest bardzo czasochłonne, podnoszące koszt usługi firmy remontowej (chyba, że to naprawa gwarancyjna), jest też obarczone wysokim ryzykiem uszkodzenia krawędzi płytki, fugę należy usunąć całkowicie, najbardziej na uszkodzenie narażona będzie płytka glazurowana (o podatnym na ukruszenie czerepie płytki, z cienką warstwą szkliwa), poza tym fugi mogą mieć różne twardości, jeśli będzie to fuga cementowa o wysoce rozdrobnionych komponentach, bardzo miałka o drobnej frakcji kruszyw (stosowana m.in. do płytek szklanych, mozaiki, aby ich nie porysowała podczas aplikacji fugi, np. z firmy Sopro DF10), okaże się prawdziwym „twardzielem” wyjątkowo trudnym do usunięcia, jakkolwiek jeśli byłaby to fuga epoksydowa, należy sobie odpuścić w ogóle próbę usunięcia tak twardej „jak skała” fugi.
• Przed usuwaniem fugi cementowej warto osłabić jej strukturę poprzez zastosowanie preparatu ułatwiającego usuwanie pozostałości zapraw cementowych, czyli np. środkiem Atlas Szop, szczelinę z usuniętą fugą należy wyczyścić odkurzaczem, przed nałożeniem nowej fugi szczelinę warto zwilżyć wodą.
• Jeśli pęknięcia dotyczą wyłącznie narożników ściana / ściana, ściana / podłoga, świadczy to o zbyt dużej „pracy” elementów budowlanych, pewniejsze będzie w miejsce usuniętej fugi zastosować silikon, co większość płytkarzy z Poznańskich firm remontowych od wykończenia mieszkań pod klucz traktuje jako standard podczas usługi układania płytek we wnętrzu łazienki.
• Niewielkie szczeliny w fudze, gdzie spękania są powierzchniowe, do powiedzmy 0.5 mm szerokości, wypełnić można dedykowanym renowatorem, który zmostkuje spękania, może to być np. preparat Fugero firmy Atlas.

Zapoznaj się także i z tymi publikacjami:

Układanie bezfugowe płytek – czy ma uzasadnienie?

Układanie płytek na drewnianym stropie a jego przystosowanie / remont.

Głuche płytki na podłodze – jaka może być przyczyna awarii?

Ukosowanie płytek w narożniku zewnętrznym czy listwa dekoracyjna?

Opracowanie artykułu: Wojciech Gośliński

Poznań, 27.01.2020